مقاله ای درباره انتخاب شغل، به مناسبت هفته مشاغل

در همیشه اعصار و بویژه در عصر حاضر انسان سالم انسانی است کار آمد و مؤثر. این فرآیند راهی است برای خود شکوفایی و رضایت از زندگی . فـرد شـاغـل بویژه اگر از شغل خود راضی باشد ( مطابق تحقیقات انجام شده ) فردی است با اعتماد به نفس، اجتماعی، دارای سلامت روان و رشد یافته . برعکس فـرد بـیکـار یا کسی که از شغل خود راضی نیست بهداشت روانی او آسیب دیده است، افسرده ، مضطرب و گرفتار کجروی های اجتماعی از جمله اعتیاد و غیره می شود. این مقاله ی مختصر بر آن است تا با توجه به اهمیت فوق الذکر ، پیامی را به خوانندگان منتقل کند که اگر می خواهند در آینده شغل و حرفه مناسبی را برای امرار معاش و زندگی روزمره اتخاذ نمایند ، راهنما و چراغ راه باشد. این ضرورت با توجه به تعدّد مشاغل جهانِ رو به توسعه اهمیت بیشتری می یابد. در این راستا سه شناخت و آگاهی لازم است كه بتوانیم شغل مناسبی را انتخاب کنیم تا در آینده دچار فرسودگی شغلی نشویم .

الف)خـودشـناسـی

خود شناسی یعنی معرفت و آگاهی نسبت به ویژگی های خود فرد . من کیستم و چه ویژگیهایی دارم ؟ در این راستا دو ویژگی اهمیت کلیدی دارد. 1- توانمندی ها . جدا از خیال پردازی و اغراق ، آنچه که در حال حاضر هستید و استعداد آن را دارید را بررسی کنید . برخی از این توانمندی ها این گونه اند

1-1) هوش . یعنی توانایی و استعداد های شما برای یادگیری و سازگاری با محیط . در اینجا هرچه فرد باهوش تر باشد برای مشاغل پیچیده تر ، مناسب تر خواهد بود

1-2) استعداد . یعنی توانایی خاص شما در زمینه های کلی مانند : علمی ، عملی، ادبی ، فنی، و هنری . اگر بالقوه دارای استعداد فنی هستید در مشاغل مربوط به رشته ریاضی ، موفق تر خواهید بود. در این صورت اگر به مشاغل مربوط به رشته انسانی بروید توفیق چندانی نخواهید داشت .

1-3) شخصیت . یعنی مجموعه صفات ثابتی که یک فرد را از دیگران متمایز میکند. این صفات ثابت در غالب تیپ های شخصیتی در روانشناسی مشاغل بحث میشود . از جمله این تیپها عبارتند از : اجتماعی ، هنری ، واقع بین ، تهوری ، قراردادی و جستجوگر . حال اگر مثلا شخصیت شما از نوع تیپ اجتماعی باشد بهتر است معلم ، مددکار و مانند آن شوید . شما نمی توانید در مشاغلی که باید کار را به تنهایی و در محیطی به دور از انسان ها انجام دهند ، موفق شوید ، مثلا نمی توانید یک کتابدار خوبی باشید .

2-محدودیت ها . هر کسی به اندازه ای از کمال قاصر است. همه انسانها دارای یک سری محدودیت هایی میباشد. اگر شما در انتخاب شغل، محدودیت خود را در نظر نگیرید، بعداً ناگزیر به تکرار انتخاب شغل یا در واقع تغییر شغل خواهید بود. آنچه که توانایی آنرا ندارید جزو محدودیت های شما تلقی میشود با این حال برخی از این محدودیت ها عبارتند از:

2-1) هوش . از آنجا که دامنه هوش پراکندگی زیادی از حدود 10 تا 200 دارد ، لذا اگر استعداد کلی شما برای یادگیری و سازگاری اندک است ( زیر متوسط یا IQ=100 ) واقع بین باشید و آنرا بپذرید. در این صورت اگر درست در جای خود قرار بگیرید ، چه بسا دستاوردهای مهمی نیز خواهید داشت.

2-2) ویژگیهای جسمانی . عده ای از افراد از لحاظ هماهنگی عضلات ریز اندام ، فاقد توانایی هستند، چنین فردی اگر به شغلی مثل خیاطی، گلدوزی ، نوازندگی، تایپ ماشین های اداری و از این دست راه یابد ، موفق نخواهد بود. درست مانند کسی که با قدرت بینایی کم ، بخواهد رانندگی کند. بی جهت نیست که عده ای از سربازی معاف میشوند و همچنین است اگر نسبت به گرما و سرما حساسیت دارید، ناراحتی قلبی دارید، سابقه صرع و از این دسته محدودیت ها داشته باشد. همچنین شغل شما با قد و وزن شما باید همخوانی داشته باشد .

2-3) ویژگی های اخلاقی . منظور همان صفات شخصیتی است ، بعلاوه ی ویژگی های اجتماعی، مذهبی و فرهنگیِ شما . اگر در محل کارتان به مسایل مذهبی توجه نمی کنند ، در حالی که شما یک آدم مذهبی هستید ، آنوقت در کارتان دچار مشکل می شوید . یا اگر در محیطی کار می کنید که اکثراً غیر ایرانی هستند و شما با فرهنگ آنها جور در نمی آیید ، نمی توانید در کارتان موفق باشید . بهتر است کاری را انتخاب کنید که از لحاظ اخلاقی با شما همخوانی داشته باشد .

ب) حـرفـه شناسی

حال که خود را شناختید، باید حرفه های موجود در جامعه را نیز بشناسید. سوالاتی از این قبیل شما را یاری میکند.

1- ویژگیهای مورد نیاز برای انتخاب شغل مورد نطر من چیست ؟ مانند : استعداد ، هوش، رغبت و شخصیت .

2- آیا این شغل شرایط ارتقاء و پیشرفت کاری در آینده دارد؟

3 –میزان درآمد ماهانه چه قدر است ؟ آیا بیمه، قانون کار و دیگر حقوق کارگری یا کارمندی را دارد؟

4- شرایط کاری از لحاظ مکان، همکاران، ارباب رجوع چگونه است ؟ و تولیدی است با خدماتی ؟ دایمی است یا فصلی؟

5- چه مدارک و رشته های تحصیلی مورد نیاز است؟

بهترین کار این است که یک سری سوالاتی که برای شما مهم است روی ورقه ای تنظیم کنید و از افراد شاغل در آن مصاحبه کنید و سپس جواب را ارزیابی و تحلیل نمایید تا به تصمیم منطقی برسید.

ج) محـیط شـناسی

در اینجا باید پی ببرید که جامعه در حال حاضر در چه مشاغلی نیاز بیشتری دارد و در آینده احتمالاً به چه شغل هایی نیاز خواهد بود ؟ ادامه تحصیل شما در رشته ای که بعدا نتوانستید شغلی پیدا کنید بر تعداد بیکاران می افزایید. اگر تا سالها قبل سفالگری رونق داشت اکنون رایانه گسترش یافته است اگر تا کنون دبیری مورد نیاز جامعه بود اکنون مشاغل صنعتی و فنی مورد نیاز جامعه است .

جـمـع بـنـدی

برای انتخاب مناسب شغل آینده لازم است از هم اکنون با تدبر و اندیشه ای مضاعف از سه طیف عمده انتخاب شغل بگذرید. خودشناسی، حرفه شناسی، محیط شناسی . اگر بدون توجه به سطح هوش ، علاقه، استعداد و یا بدون توجه به مهارت های لازم یک حرفه و حتی عدم اطلاع از نیاز جامعه هر شغلی را انتخاب کنید منجر به شکست ، تغییر شغل، فرسودگی شغل و احیاناً بیکاری خواهد بود. برای پیشگیری از این وضع بجاست که به طور منطقی خود را تحلیل کنید، ویژگیهای خود را غربال بزنید و ببینید که با توجه به همه شرایط در چه مشاغلی بهتر توفیق میابید.

لازم به ذکر است مشاوران شریف آموزشگاه ها قادرند تا در جهت شناخت کلی سه گانه شما را یاری رسانند .